ارزیابی و پیش‌بینی خطر فرسایش خاک در حوضه سراسکندچای با استفاده از مدل USLE و GIS

فرسایش خاک یکی از مهم­ترین مسائل محیطی در دنیا بوده که عامل مهم بروز خسارات بزرگ اقتصادی و تهدید جدی برای توسعه پایدار محسوب می­شود. در مقیاس حوضه­ای، عوامل متعددی در زمینه­سازی و تشدید فرسایش دخیل هستند. در فرسایش خاک توسط رواناب­ها عوامل داخل حوضه­ای مانند خاک، توپوگرافی، تراکم زهکشی والگوی کاربری نقش مهمی ایفا می­کنند. در مناطق نیمه­خشک وضعیت فرسایش خاک در محیط­های کوهستانی و در سطح زمین­های شیب­دار که در معرض بارندگی سنگین هستند به­مراتب بحرانی­تر است. محدوده مورد مطالعه به­عنوان یک منطقه کوهستانی نیمه­خشک واقع در دامنه­های شرقی کوهشتان سهند (شمال غرب ایران) خاک تحت فرسایش شدید آبی قرار گرفته است. در این محدوده- به­عنوان یک محدوده کشاورزی و دامپروی مهم کشور- آثار این فرسایش به­صورت خندق­ها و شیارها در بخش­های مختلف مشاهده می­شود. برای بررسی علل و عوامل فرسایش آبی و برآورد و پیش­بینی محدوده­های تحت خطر فرسایش از مدل USLE استفاده و از تکنیک GIS بهره­گیری شده است. در این مدل که اساس آن پارامترهای توپوگرافی، کاربری، بارندگی و نوع خاک است، ترکیب پارامترهای مورد ذکر در فرسایش آبی مورد تحلیل قرارگرفته است و در نهایت محدوده­های تحت خطر پهنه­بندی شده است. نتایج این بررسی­ها نشان می­دهد که در بین عوامل مورد بررسی، طول وشیب دامنه به­عنوان عوامل توپوگرافی، نقش اصلی در فرایند فرسایش ایفا می­کنند. در محدوده مورد مطالعه، طول دامنه، نوع و الگوی فرسایش را تعیین می­کند. در بخش­هایی که طول دامنه افزایش یافته، دخندق های عمیق تشکیل گردیده است. در این محدوده­ها اگر در خاک درصد سیلت نیز یابد، فرسایش خطی تشدید شده است. نقشه پهنه­بندی خظرفرسایش نشان می­دهد که شیب­های منتهی به دشت­های سیلابی از پتانسیل بالایی برای فرسایش آبی برخوردارند.